De kracht van stilte – waarom 4 mei mij zo raakt!

Wanneer herdenken schuurt

We leven in een tijd waarin emoties scherp staan, meningen botsen en de wereldcomplexiteit vaak op één punt lijkt samen te komen. Zoals op 4 mei – de Nationale Dodenherdenking. Jaarlijks staan we dan stil. In stilte. Maar wat als die stilte ineens niet meer stil is? In deze blog neem ik je mee in mijn persoonlijke zoektocht naar balans tussen respect voor het verleden en betrokkenheid bij het heden.

Soms botsen gevoelens. Soms voel je de pijn van het heden én het gewicht van het verleden. Dat ervaar ik ook. Ik voel me betrokken bij wat er gebeurt in de wereld, bij het leed in conflictgebieden zoals Gaza. Tegelijkertijd voel ik diep respect voor de generatie die de oorlog heeft meegemaakt, die streed voor vrijheid en die we jaarlijks herdenken op 4 mei. In deze blog probeer ik iets van die spanning onder woorden te brengen.

De betekenis van 4 mei

Op 4 mei staan we stil. Twee minuten. In die stilte is ruimte voor verdriet, herinnering, erkenning. We herdenken mensen die zijn omgekomen door oorlog en geweld – in de Tweede Wereldoorlog, maar ook in latere conflicten waarbij Nederland betrokken was. Het is een moment van collectieve bezinning, van nationale verbondenheid. Of zou dat moeten zijn.

De alternatieve herdenking

Ook dit jaar is er weer een zogenaamde alternatieve herdenking. Geen aanvulling, maar een duidelijke tegenhanger van de officiële ceremonie. Dit keer draait het om Gaza. De organisatoren spreken van genocide door Israël en noemen hun initiatief “het verzet van nu”. Daarom vinden ze dat ook op de Dam, op 4 mei, de aandacht dáárheen moet.

En nu zijn het niet meer de schreeuwers op de straten. Nu zit het verpakt op 4 en 5 mei. In onze eigen herdenkingsmomenten, die ineens een ander doel lijken te dienen.

Leed erkennen, zonder te overschreeuwen

Laat ik duidelijk zijn: het leed in Gaza is echt. Onschuldige mensen lijden en sterven. Kinderen, vaders, moeders – dat grijpt aan. Daar mag en moet je bij stilstaan. Maar niet ten koste van de stilte van een ander. Niet door het herdenken van oorlogsslachtoffers in Nederland te vermengen met politieke strijdtaal.

Een klap in het gezicht

Een alternatieve herdenking op 4 mei – zeker als deze bewust op de Dam plaatsvindt – voelt voor mij als een provocatie. Niet als betrokkenheid. Het tast wat ons als samenleving bindt aan: onze gedeelde geschiedenis. En misschien nog wel het meest: het raakt de mensen die de oorlog zélf hebben meegemaakt. Verzetsmensen, Joodse overlevenden, kinderen van getraumatiseerde ouders. Hun stilte wordt overstemd.

Eerbied, geen twist

Dat raakt me. Want juist die generatie verdient onze eerbied. Geen twist. Geen politieke projectie. Alleen maar ruimte. Stilte.

Herdenken mag, maar met respect

Je mag Gaza herdenken. Je móet zelfs opkomen voor mensen in nood. Maar niet door het rouwmoment van een ander in twijfel te trekken. Niet door een moment van herdenking te veranderen in “wij tegen zij”. Die twee minuten op de Dam zijn geen politiek statement. Ze zijn van ons allemaal. Wie een boodschap heeft, mag die uitdragen. Daar is ruimte voor. In Nederland is vrijheid van meningsuiting een groot goed. Maar met die vrijheid komt verantwoordelijkheid. En die houdt op waar collectieve rouw begint. De Dam op 4 mei is geen plaats voor activisme. De stilte is geen blanco canvas voor politieke projectie. Pak een andere dag. Kies een ander podium. Laat de herdenking op 4 mei met rust.

De kracht van stilte

En ja, in die stilte mag je denken wat je wilt. Aan wie je wilt. Niemand schrijft je gevoelens voor. Maar laten we elkaar die stilte gunnen. Een zeldzaam moment van verbondenheid, in een tijd van toenemende verdeeldheid.

Een Bijbelse noot

In Prediker 3 staat: “Voor alles wat gebeurt is er een uur, een tijd voor alles wat er is onder de hemel... een tijd om te zwijgen en een tijd om te spreken.” Die woorden raken me. Want juist in die stilte – hoe kwetsbaar ook – kan troost, besef en eerbied ontstaan. Twee minuten stilte zijn geen leegte, maar een ruimte waarin we het verleden eren, het heden onder ogen zien, en misschien zelfs iets van hoop vinden. Niet door te schreeuwen, maar door te luisteren. Naar elkaar, en naar wat groter is dan wijzelf.

Tot slot

In een tijd waarin alles lijkt te polariseren, blijft de kracht van stilte een zeldzaam moment van verbinding. Op 4 mei staan we samen stil, niet als politieke groeperingen, maar als mensen die respect hebben voor het verleden en hoop voor de toekomst. Laten we elkaar die ruimte gunnen, zonder oordeel, zonder haat – maar in stilte, in respect, en in solidariteit voor allen die lijden, hier en overal.

Twee minuten zijn genoeg om samen te herinneren, samen te voelen, samen te zijn. Laten we die tijd met zorg en waardigheid vullen.

Shalom Dre